Linux là gì? Tổng hợp lệnh cơ bản trong Linux cập nhật 2020

👉 BÀI VIẾT| CÙNG CHỦ ĐỀ 😍😍😍

Hướng dẫn cài đặt node js trên hệ điều hành ubuntu mới nhất 2020

Nội dung bài viết

Hệ điều hành Linux là gì?

Hệ điều hành Linux được phát triển dựa vào hệ điều hành Unix và được phát hành miễn phí. Server Linux thường được sử dụng nhiều hơn là Windows hay bất kì hệ điều hành nào khác. Vậy những điểm mạnh và điểm yếu của Linux là gì mà khiến nó trở thành hệ điều hành phổ biến chỉ sau Windows và MacOS?

Linux được cả 2 công ty lớn là IBM và Dell sử dụng

Linux là một hệ điều hành máy tính đang được sử dụng rộng rãi trong thời gian gần đây. Trong đó có 2 khách hàng lớn là IBM và Dell. Linux đồng thời cũng là tên hạt nhân của hệ điều hành này.

Ưu điểm của Linux là gì?

Một ưu điểm nổi bật của Linux là được sử dụng miễn phí

Sự độc bá của Windows và Mac OS không ngăn cản được những hệ điều hành phát triển. Hệ điều hành mã nguồn mở như Linux vẫn phát triển mạnh mẽ. Ngoài những chức năng thường, Linux còn sở hữu nhiều ưu điểm vượt trội khác. Chẳng hạn như:

Không tốn chi phí mua/bán bản quyền

Với hệ điều hành này, bạn không cần phải bỏ phí mua bản quyền mà có thể sử dụng đầy đủ các tính năng. Bao gồm các ứng dụng văn phòng OpenOffice và LibreOffice.

Tính bảo mật cao

Tất cả những phần mềm độc hại như virus, mã độc… đều không thể hoạt động trên Linux. Do đó, độ bảo mật của hệ điều hành rất cao.

Tính linh hoạt

Đặc biệt, người dùng còn có thể chỉnh sửa hệ điều hành theo nhu cầu sử dụng của mình. Đây chính cơ hội lý tưởng cho các lập trình viên cũng như các nhà phát triển.

Hoạt động “mượt” trên các máy tính có cấu hình yếu

Với Linux, khi nâng cấp lên phiên bản mới, các máy tính có cấu hình yếu vẫn sẽ được nâng cấp và hỗ trợ thường xuyên – tức chất lượng hoạt động vẫn trơn tru và ổn định.

Nhược điểm của Linux là gì?

Dù có nhiều ưu điểm là thế nhưng Linux vẫn tồn tại những hạn chế khó tránh khỏi

Tuy nhiên, hệ điều hành Linux vẫn có một vài điểm hạn chế như:

Số lượng ứng dụng được hỗ trợ trên Linux còn hạn chế.
Một số nhà sản xuất không phát triển driver hỗ trợ nền tảng Linux.

Nếu trước đó đã quen sử dụng một hệ điều hành khác thì khi chuyển sang Linux, bạn sẽ mất không ít thời gian để làm quen lại với hệ điều hành này.

Công dụng của Linux là gì?

Linux là một hệ điều hành mở với nhiều công dụng bất ngờ

Linux là mối đe dọa lớn với thị trường của Windows và Mac OS. Vì sao? Linux sở hữu rất nhiều tính năng nổi trội, chẳng hạn như:

Quản lý và điều phối các tài nguyên của hệ thống.
Giúp người dùng có thể nhìn thấy hầu như mọi dòng code trong Linux. Hỗ trợ tốt nhất cho việc chỉnh sửa và phát triển hệ điều hành dựa trên nhu cầu riêng của khách hàng trở.
Miễn phí mọi tính năng và không cần mua bản quyền.
Giao diện đa dạng, tính bảo mật cao, thường xuyên được nâng cấp lên phiên bản mới.
Đặc biệt, hệ điều hành Linux tương đối nhẹ. Do đó, các máy có cấu hình yếu vẫn có thể hoạt động ổn định trên hệ điều hành này.

Một số lưu ý quan trọng về Linux Terminal

Để mở Terminal nhanh chóng từ GUI, nhấn tổ hợp phím Ctrl + Alt + T.

Mổ xẻ hầu hết các lệnh Linux:

[sudo] command [optional switch] [file or directory path]

Sử dụng sudo sẽ chạy bất kỳ một lệnh nào đó dưới quyền Admin. Hầu hết các lệnh Linux dùng để cài đặt/gỡ bỏ các file hệ thống một chương trình, sử dụng nào đó để yêu cầu sudo.

Lệnh liên quan đến hệ thống

exit: thoát khỏi cửa sổ dòng lệnh.
logout: tương tự exit.
reboot: khởi động lại hệ thống.
halt: tắt máy.
startx: khởi động chế độ xwindows từ cửa sổ terminal.
mount: gắn hệ thống tập tin từ một thiết bị lưu trữ vào cây thư mục chính.
unmount: ngược với lệnh mount.

Lệnh thao tác trên tập tin

ls: lấy danh sách tất cả các file và thư mục trong thư mục hiện hành.
pwd: xuất đường dẫn của thư mục làm việc.
cd: thay đổi thư mục làm việc đến một thư mục mới.
mkdir: tạo thư mục mới.
rmdir: xoá thư mục rỗng.
cp: copy một hay nhiều tập tin đến thư mục mới.
mv: đổi tên hay di chuyển tập tin, thư mục.
rm: xóa tập tin.
wc: đếm số dòng, số kí tự… trong tập tin.
touch: tạo một tập tin.
cat: xem nội dung tập tin.
vi: khởi động trình soạn thảo văn bản vi.
df: kiểm tra dung lượng đĩa.
du: xem dung lượng đĩa đã dùng cho một số tập tin nhất định
nano: Khởi dộng trình soạn thảo văn bản nano
less: Xem nội dung tập tin theo dòng
tail: Xem nội dung tập tin (mặc định xem 10 dòng cuối, muốn xem 100 dòng cuối thì dùng lệnh sau: tail 100 tenfile)
more: Xem nội dung tập tin theo trang
head: Xem nội dung tập tin (mặc định xem 10 dòng đầu, muốn xem 100 dòng đầu thì dùng lệnh sau: head 100 tenfile)

Lệnh khi làm việc trên terminal

clear: xoá trắng cửa sổ dòng lệnh.
date: xem ngày, giờ hệ thống.
cal: xem lịch hệ thống.

Lệnh quản lí hệ thống

rpm: kiểm tra gói đã cài đặt hay chưa, hoặc cài đặt một gói, hoặc sử dụng để gỡ bỏ một gói.
ps: kiểm tra hệ thống tiến trình đang chạy.
kill: dừng tiến trình khi tiến trình bị treo. Chỉ có người dùng super-user mới có thể dừng tất cả các tiến trình còn người dùng bình thường chỉ có thể dừng tiến trình mà mình tạo ra.
top: hiển thị sự hoạt động của các tiến trình, đặc biệt là thông tin về tài nguyên hệ thống và việc sử dụng các tài nguyên đó của từng tiến trình.
pstree: hiển thị tất cả các tiến trình dưới dạng cây.
sleep: cho hệ thống ngừng hoạt động trong một khoảng thời gian.
useradd: tạo một người dùng mới.
groupadd: tạo một nhóm người dùng mới.
passwd: thay đổi password cho người dùng.
userdel: xoá người dùng đã tạo.
groupdel: xoá nhóm người dùng đã tạo.
gpasswd: thay đổi password của một nhóm người dùng.
su: cho phép đăng nhập với tư cách người dùng khác.
groups: hiển thị nhóm của user hiện tại.
who: cho biết ai đang đăng nhập hệ thống.
w: tương tự như lệnh who.
man: xem hướng dẫn về dòng lệnh như cú pháp, các tham số…

Để hiểu và sử dụng tốt các câu lệnh trên, các bạn nên sử dụng lệnh man với cú pháp: man ten_cau_lenh để có được những thông tin đầy đủ về chức năng cũng như cú pháp của câu lệnh.

Các câu lệnh kiểm tra thông tin hệ thống (system information) trong Linux

Lệnh Linux	Mô tả
cat /proc/cpuinfo	Kiểm tra thông tin CPU (số core)
cat /proc/meminfo	Kiểm tra thông tin về RAM đang sử dụng
cat /proc/version	Kiểm tra phiên bản của Kernel Linux
cat /proc/ioports	Xem thông tin port I/O
cat /etc/redhat-release	Kiểm tra phiên bản Centos
uname -a	Kiểm tra các thông tin về Kernel
free -m	Kiểm tra dung lượng RAM còn trống
init 0	Tắt máy (tương đương lệnh shutdown -h now hoặc telinit 0)
df -h	Hiển thị thông tin những file hệ thống, nơi file được lưu hoặc tất cả những file mặc định. Lệnh này có thể xem được dung lượng ổ cứng đã sử dụng và còn trống.
du -sh	Kiểm tra dung lượng thư mục hiện tại
du -ah	Hiển thị dung lượng của thư mục con và các file trong thư mục hiện tại
du -h –max-depth=1	Hiển thị dung lượng các thư mục con ở cấp 1 (ngay trong thư mục hiện tại)
df	Kiểm tra dung lượng đĩa cứng, các phân vùng đĩa
lspci	Xem thông tin mainboard /sbin/ifconfig Xem các địa chỉ IP của máy
hostname	Xem tên máy (hostname)
finger user@server	Thu thập thông tin chi tiết về người dùng hiện đang dùng hệ thống
arch	Kiểm tra kiến trúc của máy (architech)
cat /proc/swaps	Kiểm tra thông tin SWAP của máy (tương tự như virtual RAM của Windows)
last reboot	Xem lịch sử reboot máy

Các lệnh shutdown, restart… trong Linux

Lệnh Linux	Mô tả
logout	Kết thúc session (phiên làm việc) hiện tại
reboot	Khởi động lại máy
shutdown -r now	Khởi động lại máy (tương đương với lệnh reboot)
shutdown -h now	Tắt máy (ngay lập tức)
shutdown -h 9:30	Hẹn giờ tắt máy (schedule) vào lúc 9h30 (tính theo khung 24h)
shutdown -c	Hủy bỏ tất cả các lệnh tắt máy trước đó (các lệnh tắt máy theo schedule)
telinit 0	Tắt máy (tương đương lệnh shutdown -h now)
init 0	Tắt máy (tương đương lệnh shutdown -h now hoặc telinit 0)
exit	Thoát khỏi terminal
halt	Tắt máy (tương tự shutdown)
sleep	Cho hệ thống ngừng hoạt động trong một thời gian (ngủ – tương tự Windows)

Các lệnh về quản lý user trong Linux

Lệnh Linux	Mô tả
passwd	Đổi mật khẩu (standard user có thể đổi pass của họ còn user root thì thay đổi được password của mọi user)
pwck	Kiểm tra syntax và định dạng của dữ liệu user/password (/etc/passwd)
useradd	Tạo user mới, ví dụ: useradd -c “test user 1” -g group1
userdel	Xóa User
usermod	Thay đổi thông tin user (group, name…)
groupadd	Tạo một nhóm user mới
groupdel	Xóa nhóm user
groupmod	Thay đổi thông tin group, ví dụ, groupmod -n “old group name” “new name”
who /w	Hiển thị những user đang đăng nhập hệ thống
uname	Hiển thị tên của hệ thống (host)
id	Hiển thị user ID (Chỉ danh của user)
logname	Hiển thị tên user đang login
su	Cho phép đăng nhập với tên user khác (tương tự secondary logon của Windows)
groups	Hiển thị nhóm của user hiện tại
#vi /etc/passwd	Xem danh sách user
#vi /etc/group	Xem danh sách nhóm (group)
chmod [tên file=””][/tên]	Thay đổi quyền cho file/thư mục (chỉ user sở hữu file mới thực hiện được)
chown user [tên file=””][/tên]	Thay đổi chủ sở hữu file/thư mục
chgrp group [file][/file]	Thay đổi group sở hữu file/thư mục

Các lệnh Quản lý services và process trong Linux

Lệnh Linux	Mô tả
top	Lệnh top khá giống như Task Manager trong Windows. Nó đưa ra thông tin về tất cả tài nguyên hệ thống, các process đang chạy, tốc độ load trung bình… Lệnh top -d thiết lập khoảng thời gian làm mới lại hệ thống
ps –u username	Kiểm tra những process được thực hiện bởi một user nhất định
ps –U root	Kiểm tra mọi process ngoại trừ những process hệ thống
ps –A	Kiểm tra mọi process trong hệ thống
Ss	Kiểm tra socket đang kết nối
ss –l	Hiển thị các cổng đang mở
w username	Kiểm tra user đăng nhập, lịch sử đăng nhập, các process user đó đang chạy
vmstat3	Kiểm soát hành vi hệ thống, phần cứng và thông tin hệ thống trong Linux
ps	Hiển thị các chương trình hiện đang chạy
uptime	Hiển thị thời gian đã vận hành của hệ thống trong bao lâu
rpm	Kiểm tra, gỡ bỏ hoặc cài đặt 1 gói .rpm
yum	Cài đặt các ứng dụng đóng gói (giống rpm)
wget	Tải các ứng dụng từ một website về
sh	Chạy một ứng dụng có đuôi .sh
Startx	Khởi động chế độ xwindows từ cửa sổ terminal
yum update -y	Update Linux (CentOS)
stop/start/restart	Dừng/ khởi động/khởi động lại một service hoặc ứng dụng, ví dụ: service mysql stop hoặc /etc/init.d/mysqld start
kill	Dừng proccess (thường dùng khi process bị treo). Chỉ có super-user mới có thể dừng tất cả các process còn user khác chỉ có thể dừng proccess mà user đó tạo ra
kill PID hoặc %job	Ngừng một process bằng số PID (Process Identification Number) hoặc số công việc
pstree	Hiển thị tất cả các process dưới dạng cây
service –status-all	Kiểm tra tất cả các service và tình trạng của nó
whereis mysql	Hiển thị nơi các file dịch vụ được cài đặt
service –status-all \| grep abc	Xem tình trạng của process abc
kill -9 PID	Bắt buộc đóng một process ID
kill -1 PID	Bắt buộc đóng một process ID và load lại cấu hình mặc định của process đó

Một số lệnh hữu ích khác trong Linux

Lệnh Linux	Mô tả
clear	Xoá trắng cửa sổ dòng lệnh
hwclock	Fix lịch của BIOS
cal	Xem lịch hệ thống
date	Xem lịch ngày, giờ hệ thống
date –s “1 JAN 2018 15:29:00”	Đặt ngày giờ hệ thống theo string
date +%Y%m%d -s “20180101″	Đặt ngày hệ thống (không thay đổi giờ)
date +%T -s “00:29:00″	Đặt giờ hệ thống, không thay đổi ngày

Các câu lệnh xem thông tin file và thư mục

Lệnh Linux	Mô tả
ls	Lấy danh sách tất cả các file và folder trong thư mục hiện hành
ls tenthumuc	Liệt kê nội dung bên trong một thư mục
ls -l	Như trên, nhưng liệt kê cả kích thước file, ngày cập nhật..
ls -a	Liệt kê tất cả các file ẩn
pwd	Xuất đường dẫn của folder đang làm việc
cd	Thay đổi folder làm việc đến một folder mới (tương tự như trong DOS)
df	Kiểm tra disk space

Lệnh nén và giải nén trong Linux

Lệnh Linux	Mô tả
tar -cvf	Nén file/thư mục sang định dạng .tar
tar -xvf	Giải nén file tar
gzip	Chuyển file .tar sang .tar.gz
gunzip	Chuyển file .tar.gz về .tar
tar -xzf	Giải nén file .tar.gz, ví dụ: tar -xvf archive.tar
tar -zxvf	Giải nén file .tar.bz2
tar -jxvf	Giải nén file .tar.gz2
unzip	Giải nén file zip

Lệnh sao lưu và phục hồi database

Lệnh Linux	Mô tả
mysqldump -u root -p[dbpass] [databasename] > [database.sql]	Sao lưu database ra file .sql
mysqldump -u root -p[dbpass] [databasename] \| gzip -9 > [backupfile].sql.gz	Sao lưu database và nén lại dưới dạng .gz
mysql -u username -p[dbpass] [databasename] < [database].sql	Khôi phục database