FMCG là gì? Khám phá ngành hàng tiêu dùng nhanh và cơ hội nghề nghiệp

FMCG là viết tắt của cụm từ Fast Moving Consumer Goods, dịch sang tiếng Việt là Ngành hàng tiêu dùng nhanh. Đây là thuật ngữ bao hàm một danh mục rộng lớn các sản phẩm hàng hóa thiết yếu, có vòng đời ngắn nhưng được tiêu thụ với số lượng lớn và tốc độ nhanh chóng trong đời sống hàng ngày của con người.

Các mặt hàng thuộc nhóm FMCG vô cùng đa dạng, bao gồm nhưng không giới hạn ở:

• Các sản phẩm gia dụng thiết yếu (nước tẩy rửa, giấy vệ sinh, nước lau sàn,…).
• Thực phẩm và đồ uống (sữa, bánh kẹo, mì ăn liền, nước ngọt, nước giải khát,…).
• Sản phẩm chăm sóc cá nhân (xà phòng, dầu gội, kem đánh răng, mỹ phẩm,…).
• Các sản phẩm vệ sinh và giặt ủi (nước giặt, nước xả vải,…).

Trong bối cảnh thị trường ngày càng phát triển, một số sản phẩm khác như văn phòng phẩm, dược phẩm không kê đơn và thiết bị điện tử tiêu dùng cũng ngày càng được xem là một phần của nhóm hàng tiêu dùng nhanh do tần suất mua sắm và tiêu thụ cao của người tiêu dùng.

FMCG còn có một tên gọi khác phổ biến là CPG (Consumer Packaged Goods), có nghĩa là Hàng tiêu dùng đóng gói. Đặc điểm nổi bật của nhóm hàng này là:

• Sức bán lớn, tiêu thụ cao: Số lượng sản phẩm được bán ra và sử dụng bởi khách hàng luôn ở mức cao.
• Sản xuất quy mô lớn: Các công ty FMCG thường sản xuất với số lượng khổng lồ để đáp ứng nhu cầu thường xuyên của người tiêu dùng.
• Lợi nhuận trên từng sản phẩm thấp nhưng bù lại bằng sản lượng: Chi phí sản xuất và lợi nhuận trên mỗi đơn vị sản phẩm thường không cao, nhưng bù lại bằng khối lượng tiêu thụ khổng lồ.
• Thời hạn sử dụng ngắn, tiêu thụ nhanh: Do tính chất thiết yếu và tần suất sử dụng cao, các sản phẩm FMCG thường có thời hạn sử dụng không quá dài nhưng lại được người tiêu dùng mua lại liên tục, tạo nên vòng đời tiêu thụ sản phẩm rất nhanh.

Sự đa dạng của các mặt hàng FMCG dẫn đến sự phong phú trong các ngành hàng và thương hiệu trên thị trường. Mỗi ngành hàng lại có vô vàn sản phẩm với các nhãn hiệu khác nhau, tạo nên một môi trường cạnh tranh cực kỳ gay gắt. Lấy ví dụ, chỉ riêng ngành hàng nước giải khát đã có sự hiện diện của nước tăng lực, nước ngọt có ga, nước khoáng, trà đóng chai, cà phê đóng chai,… Tương tự, trong lĩnh vực sữa tươi, chúng ta có thể kể đến các tên tuổi lớn như Vinamilk, Mộc Châu, Nestlé,…

Các loại hình công việc trong ngành FMCG

Ngành công nghiệp FMCG tại Việt Nam đang ngày càng phát triển mạnh mẽ, mang đến nhiều cơ hội nghề nghiệp đa dạng và năng động. Dưới đây là một số vai trò công việc tiêu biểu trong ngành FMCG:

Quản lý sức khỏe và an toàn tiêu dùng

Vai trò này đóng vai trò then chốt trong việc duy trì các quy trình sản xuất hiện đại, đảm bảo sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng và an toàn nghiêm ngặt. Với số lượng khách hàng sử dụng lớn và thường xuyên, việc đảm bảo sức khỏe và an toàn cho người tiêu dùng là yếu tố tối quan trọng. Chỉ những thương hiệu uy tín, sản phẩm được đánh giá là thân thiện và an toàn mới có thể xây dựng được chỗ đứng vững chắc trên thị trường.

Quản lý Kinh doanh (Sales Management)

Đây là một trong những vai trò cốt lõi, tập trung vào việc phát triển cơ sở khách hàng rộng lớn và tối đa hóa doanh số bán hàng. Người làm trong vai trò này cần liên tục nghiên cứu và nắm bắt nhu cầu sử dụng hàng hóa của thị trường để cải thiện chất lượng dịch vụ và sản phẩm, đáp ứng thị hiếu ngày càng cao của người tiêu dùng. Ngoài ra, quản lý kinh doanh còn đóng góp vào việc phát triển và định hướng sản phẩm nội bộ của doanh nghiệp.

Phân tích Mua sắm (Procurement Analysis)

Các đội nhóm kinh doanh thường thiết lập vai trò của nhà phân tích mua sắm để phụ trách việc phân tích thị trường. Họ cần có kiến thức sâu rộng về doanh nghiệp và các nhà cung cấp để đưa ra chiến lược phát triển sản phẩm phù hợp. Các số liệu mua sắm được phân tích kỹ lưỡng để báo cáo hoạt động, từ đó kiểm soát hiệu quả kinh doanh và cung cấp định hướng chiến lược cho sự phát triển tương lai của các công ty FMCG.

Tìm nguồn Cung ứng (Sourcing)

Vai trò này yêu cầu những cá nhân có khả năng hoạch định chiến lược dài hạn với mục tiêu tối ưu hóa chi phí mà vẫn đảm bảo tiêu chuẩn và chất lượng sản phẩm đã thỏa thuận. Mục tiêu chính là duy trì lợi ích, tìm kiếm và xây dựng các nguồn cung ứng bền vững, giúp giữ vững lợi thế cạnh tranh cho các công ty FMCG trên thị trường. Các nguồn cung ứng tiềm năng và hiệu quả sẽ thúc đẩy hoạt động sản xuất và quản lý chuỗi cung ứng.

Cơ hội nghề nghiệp của ngành FMCG

Với quy mô lớn và sự phát triển không ngừng, ngành FMCG mang đến vô vàn cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn cho những ai muốn dấn thân. Dưới đây là một số vị trí tiêu biểu mà bạn có thể phấn đấu:

• Health and Safety Manager (Quản lý sức khỏe và an toàn)

  Công việc này đòi hỏi người làm phải có khả năng duy trì và kiểm soát các quy trình liên quan đến sản phẩm, đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn cao nhất mà doanh nghiệp đề ra. Bên cạnh đó, họ cần có tư duy sáng tạo để đóng góp vào các chương trình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực của doanh nghiệp.

• Sales Manager (Quản lý bán hàng)

  Người đảm nhận vị trí Sales Manager cần liên tục học hỏi, phát triển kỹ năng để bắt kịp xu hướng thị trường và tiếp cận đúng đối tượng khách hàng mục tiêu. Họ cũng chịu trách nhiệm kiểm soát tăng trưởng lợi nhuận, phát triển dịch vụ để phù hợp với chi phí và hoạt động quản lý nội bộ doanh nghiệp.

• Stock Control Manager (Quản lý kho hàng/hàng tồn kho)

  Vị trí này tập trung vào việc quản lý, phân phối và kiểm soát hàng tồn kho hiệu quả. Người làm công việc này cần thường xuyên cập nhật quy trình kiểm soát để tối ưu hóa hoạt động của doanh nghiệp, đảm bảo nguồn cung luôn sẵn sàng đáp ứng nhu cầu thị trường.

• Procurement Analyst (Chuyên viên phân tích mua hàng)

  Đây là công việc đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp cũng như các đối tác cung cấp trong chuỗi cung ứng. Họ sẽ thực hiện phân tích chiến lược từ nhiều góc độ khác nhau, với kỹ năng phân tích và diễn giải số liệu từ các hệ thống nội bộ. Công việc này giúp kiểm soát chất lượng sản phẩm, tối đa hóa hiệu quả công việc và đưa ra những đề xuất chuyên sâu về hoạt động của doanh nghiệp.

• Head of Sourcing (Trưởng bộ phận tìm nguồn cung ứng)

  Vị trí này yêu cầu người làm phải xây dựng và đề xuất các chiến lược để cân đối nguồn lực trong doanh nghiệp, đảm bảo chất lượng và tuân thủ các tiêu chuẩn đề ra. Mục tiêu là duy trì lợi thế cạnh tranh về nguồn lực, từ đó tạo ra lợi thế bền vững cho doanh nghiệp trên thị trường.

Xu hướng chuyển mình sắp tới của ngành FMCG

Ngành FMCG đang đối mặt với những thay đổi mạnh mẽ và liên tục, đòi hỏi các doanh nghiệp phải thích ứng và đổi mới để tồn tại và phát triển.

Cải tiến mô hình kinh doanh và hiệu ứng Nữ hoàng Đỏ

Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt, mục tiêu tăng trưởng theo hàm số mũ là cần thiết để duy trì vị thế. Hiệu ứng Nữ hoàng Đỏ, lấy cảm hứng từ nhân vật trong “Alice lạc vào xứ sở trong gương”, mô tả rằng để giữ vững vị trí, bạn phải chạy nhanh gấp đôi, và để tiến lên, bạn phải chạy nhanh hơn nữa. Các doanh nghiệp FMCG nhận thức rõ điều này, hiểu rằng các bộ công cụ chiến lược truyền thống đang trở nên kém hiệu quả dần. Do đó, đổi mới mô hình kinh doanh là con đường duy nhất để tạo ra bước đột phá, đặc biệt là tại các thị trường đang phát triển.

Chi phí kinh doanh tăng do kết cấu thay đổi

Chi phí kinh doanh trong ngành FMCG có xu hướng tăng đáng kể do sự thay đổi trong cơ cấu bán lẻ, bao gồm cả kênh phân phối truyền thống và thương mại điện tử. Các báo cáo cho thấy tốc độ tăng trưởng của thị trường FMCG tại các kênh thương mại hiện đại ở khu vực thành thị đang cao hơn so với kênh truyền thống. Cụ thể, kênh hiện đại ghi nhận mức tăng trưởng 10,7% so với cùng kỳ năm trước, trong khi kênh truyền thống tại thành thị lại chứng kiến sự sụt giảm 2,6%.

Chuyển đổi ngành hàng

Sự cạnh tranh hiện nay không chỉ đơn thuần là vấn đề dư thừa nguồn cung, mà đang diễn ra sự dịch chuyển đáng kể trong nhu cầu của người tiêu dùng. Điều này dẫn đến sự phân hóa rõ rệt giữa nhóm doanh nghiệp “Shrinking-to-Glory” (tổng doanh thu giảm nhưng lợi nhuận tăng) và “Shrinking-to-Misery” (cả doanh thu và lợi nhuận đều giảm). Theo báo cáo Quý I/2018 từ Nielsen Việt Nam, có sự sụt giảm doanh thu trên toàn quốc ở hầu hết các nhóm mặt hàng FMCG lớn, bao gồm thực phẩm, sản phẩm từ sữa, sản phẩm chăm sóc gia đình và chăm sóc cá nhân. Chỉ có nhóm ngành hàng đồ uống và thuốc lá ghi nhận mức tăng trưởng dương (0,6%). Nguyên nhân chính được cho là do người tiêu dùng có xu hướng đơn giản hóa các dịp lễ, tết, dẫn đến hành vi mua sắm chọn lọc hơn.

Ngành hàng làm đẹp và dinh dưỡng có tiềm năng tăng trưởng tốt

Hiện tại, các sản phẩm thuộc nhóm Tiêu dùng gia đình và Chăm sóc sức khỏe đang dần mất đi sức hút. Xu hướng chung đang tập trung mạnh vào phân khúc Làm đẹp và Dinh dưỡng. Các “ông lớn” trong ngành như P&G, Unilever, Colgate-Palmolive được kỳ vọng sẽ tăng gấp đôi đầu tư vào ngành hàng chăm sóc sắc đẹp cá nhân và thực hiện các hoạt động mua lại, sáp nhập. Việc Colgate-Palmolive mua lại các công ty chăm sóc da y tế cuối năm 2017 là một minh chứng cho xu hướng này. Tại Việt Nam, trong Quý I/2018, số lượng cửa hàng chuyên về sản phẩm chăm sóc sức khỏe, sắc đẹp và các nhà thuốc hiện đại đã tăng gấp đôi trong hai năm qua.

Sự cắt giảm kênh trung gian, tăng tốc đột biến cho Bán hàng trực tiếp (Direct-to-Consumer – D2C) và nguồn lực tiếp thị – quảng cáo

Dưới áp lực của chi phí thương mại ngày càng tăng và sự cạnh tranh từ các nền tảng thương mại điện tử, các sáng kiến bán hàng trực tiếp vào người tiêu dùng (D2C) đang được đẩy mạnh. Dù có thể có những thử nghiệm ban đầu chưa thành công về mặt kinh tế, các nỗ lực mới và mô hình kinh doanh sinh lời sẽ tiếp tục xuất hiện. Nền tảng thương mại điện tử blockchain đầu tiên dự kiến sẽ ra mắt tại Hà Lan vào mùa hè tới với mục tiêu loại bỏ các nhà bán lẻ trung gian, và nhiều công ty FMCG dự kiến sẽ tham gia vào xu hướng này. Đồng thời, các chương trình quảng cáo nội bộ (programmatic advertising) và việc tìm kiếm nguồn lực cho các hoạt động tiếp thị chiến lược (Influencers, KOLs) sẽ được tận dụng tối đa để tiết kiệm chi phí, xây dựng cơ sở dữ liệu khách hàng của doanh nghiệp và cải thiện độ chính xác trong việc phân khúc thị trường mục tiêu.

Kỹ năng cần có để làm việc trong lĩnh vực FMCG

Để thành công trong lĩnh vực FMCG đầy cạnh tranh, ngoài kiến thức chuyên môn, bạn cần trang bị cho mình những kỹ năng mềm thiết yếu:

Sáng tạo

Sự sáng tạo là yếu tố hàng đầu và là chìa khóa để tạo nên sự khác biệt trong ngành hàng tiêu dùng nhanh. Trong một môi trường kinh doanh đầy biến động, mỗi ý tưởng độc đáo đều có giá trị. Nhân viên FMCG cần tư duy mở, liên tục tìm tòi và đổi mới để không bị tụt hậu so với xu thế cạnh tranh. Các doanh nghiệp lớn luôn ưu tiên các chiến dịch marketing, truyền thông thương hiệu, thiết kế bao bì sản phẩm và phát triển dòng sản phẩm mới với tinh thần “đẹp, độc, lạ” nhằm nâng cao trải nghiệm khách hàng và tạo lợi thế cạnh tranh lành mạnh.

Khả năng thích ứng tốt và học hỏi nhanh

Đúng như tên gọi “nhanh”, ngành FMCG đòi hỏi nhân sự phải có khả năng thay đổi linh hoạt và thích ứng nhanh chóng với các xu thế mới của thị trường. Kỹ năng phối hợp hiệu quả và làm việc nhóm chuyên nghiệp là rất quan trọng do tính chất công việc. Khác với môi trường văn phòng truyền thống, nhân viên trong ngành FMCG thường phải làm việc với thời gian linh động để đảm bảo doanh số và đáp ứng tiêu chí “khách hàng là thượng đế”. Hơn nữa, sự luân chuyển vị trí là phổ biến trong ngành, đòi hỏi bạn phải liên tục trau dồi và nắm bắt cơ hội thăng tiến ngay từ đầu.

Đầu óc kinh doanh nhạy bén

Là một phần của lĩnh vực kinh doanh, nhân viên cần sở hữu tư duy kinh doanh sắc bén để phục vụ khách hàng tốt nhất. Mục tiêu của doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở doanh số mà còn là xây dựng giá trị thương hiệu trong tâm trí khách hàng. Nhân viên kinh doanh cần “nằm lòng” mọi thông tin về sản phẩm, thương hiệu doanh nghiệp và lộ trình kinh doanh để trở thành cầu nối vững chắc giữa khách hàng và doanh nghiệp. Khả năng tư vấn sản phẩm, xử lý và ứng phó với các thắc mắc của khách hàng là yếu tố then chốt để chuyển đổi khách hàng tiềm năng thành khách hàng trung thành. Quan trọng hơn, cần làm nổi bật sự tiện lợi và lợi ích sức khỏe mà sản phẩm mang lại cho người tiêu dùng.

“`