Thị Phần Là Gì?

Thị phần (Market Share) là một chỉ số đo lường mức độ chiếm lĩnh của một doanh nghiệp trên tổng thể thị trường cho một sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể. Nói cách khác, nó phản ánh tỷ lệ phần trăm doanh thu hoặc khối lượng sản phẩm mà doanh nghiệp đó bán ra so với tổng doanh thu hoặc tổng khối lượng sản phẩm của toàn bộ ngành hàng trong một khoảng thời gian nhất định.

Việc xác định thị phần có thể được thực hiện dựa trên hai phương pháp chính:

• Dựa trên Doanh thu: Thị phần = (Tổng doanh thu của doanh nghiệp / Tổng doanh thu của toàn ngành) x 100%.
• Dựa trên Sản phẩm (Khối lượng): Thị phần = (Tổng số lượng sản phẩm bán ra của doanh nghiệp / Tổng số lượng sản phẩm bán ra của toàn ngành) x 100%.

Để có thể chiếm lĩnh và duy trì một thị phần cao, đòi hỏi doanh nghiệp phải có những chiến lược kinh doanh bài bản, sự hiểu biết sâu sắc về thị trường mục tiêu, và khả năng thích ứng linh hoạt. Điều này đặc biệt quan trọng khi doanh nghiệp chuẩn bị gia nhập một thị trường mới hoặc đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ hiện có. Việc khảo sát thị trường, phân tích đối thủ và hiểu rõ nhu cầu của khách hàng là những yếu tố then chốt.

Vai Trò Quan Trọng Của Thị Phần Đối Với Doanh Nghiệp

Thị phần không chỉ là một con số đơn thuần mà ẩn chứa nhiều ý nghĩa chiến lược cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp:

• Đo lường và So sánh Vị thế Cạnh tranh: Thị phần cung cấp một thước đo khách quan để doanh nghiệp so sánh vị thế của mình với các đối thủ cạnh tranh cùng ngành hoặc cùng phân khúc sản phẩm. Điều này giúp nhận diện điểm mạnh, điểm yếu và cơ hội để cải thiện.
• Chỉ báo Tăng trưởng và Phân bổ Nguồn lực: Mức độ tăng trưởng thị phần là một chỉ báo quan trọng cho thấy sự phát triển của doanh nghiệp. Việc phân tích thị phần theo từng dòng sản phẩm hoặc phân khúc khách hàng giúp doanh nghiệp phân bổ nguồn lực (nhân lực, tài chính, marketing) một cách hiệu quả và hợp lý hơn.
• Tạo Động lực Phát triển và Cải thiện Lợi nhuận: Việc mở rộng thị phần thường đi đôi với sự gia tăng về doanh thu, từ đó tạo điều kiện để doanh nghiệp phát triển quy mô hoạt động, đầu tư vào đổi mới sáng tạo và cuối cùng là cải thiện biên lợi nhuận.
• Hỗ trợ Quyết định Marketing và Chiến lược: Thị phần là cơ sở quan trọng để doanh nghiệp đưa ra các quyết định chiến lược, đặc biệt là trong các chiến dịch quảng bá, tiếp thị. Việc hiểu rõ thị phần giúp doanh nghiệp tập trung nguồn lực vào những sản phẩm tiềm năng hoặc những thị trường có khả năng tăng trưởng cao nhất.

Những Lưu Ý Quan Trọng Trước Khi Tính Thị Phần

Để có được kết quả đo lường thị phần chính xác và hữu ích, doanh nghiệp cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

• Nghiên cứu Ngành là Cốt lõi: Cách xác định thị phần hiệu quả nhất bắt đầu từ việc nghiên cứu sâu sắc về thị trường ngành. Tuy nhiên, việc thu thập dữ liệu này có thể tốn kém và đòi hỏi chuyên môn, vì các số liệu này thường được coi là tài sản cạnh tranh của các công ty trong ngành.
• Đảm bảo Tính Minh bạch và Chính xác của Số liệu: Thị phần là một con số thể hiện tỷ lệ phần trăm của doanh nghiệp trong toàn ngành. Để đánh giá đúng quy mô và vị thế, các số liệu được sử dụng trong tính toán cần phải chính xác hoặc ít nhất là tương đối chính xác, dựa trên các nguồn đáng tin cậy.
• Thống nhất Đơn vị Đo lường và Thời điểm: Khi tính toán và so sánh thị phần, điều quan trọng là phải đảm bảo đơn vị đo lường (ví dụ: doanh thu, số lượng sản phẩm) và khung thời gian (ví dụ: theo tháng, theo quý, theo năm) phải đồng nhất. Ví dụ, bạn không thể so sánh doanh thu tháng này của mình với sản lượng bán hàng năm trước của đối thủ.

Cách Tính Thị Phần So Với Thị Trường Chung

Ý Nghĩa Của Việc So Sánh Thị Phần Doanh Nghiệp Với Thị Trường

Việc so sánh thị phần của doanh nghiệp với thị phần chung của toàn ngành là cách cơ bản nhất để đánh giá quy mô hoạt động và vị thế hiện tại của doanh nghiệp trên thị trường. Nó cho thấy doanh nghiệp đang chiếm một phần “chiếc bánh” thị trường lớn hay nhỏ so với tổng thể.

Công Thức Tính Thị Phần So Với Thị Trường

Công thức tính thị phần dựa trên Doanh thu:

Thị phần của doanh nghiệp = (Tổng doanh thu của doanh nghiệp / Tổng doanh thu ngành) x 100%

Công thức tính thị phần dựa trên Sản phẩm (Khối lượng):

Thị phần của doanh nghiệp = (Tổng số lượng sản phẩm bán ra của doanh nghiệp / Tổng số lượng sản phẩm bán ra ngành) x 100%

Cách Tính Thị Phần Tương Đối

Ý Nghĩa Của Việc Tính Thị Phần Tương Đối

Thị phần tương đối là một chỉ số cực kỳ quan trọng, nó cho phép doanh nghiệp đánh giá lợi thế cạnh tranh của mình ngay lập tức so với đối thủ chính mạnh nhất. Thay vì chỉ nhìn vào vị trí của mình trong bức tranh chung, thị phần tương đối giúp nhà quản lý hoạch định các chiến lược tấn công hoặc phòng thủ hiệu quả hơn, tập trung vào việc giành giật thị phần từ tay đối thủ cụ thể.

Công Thức Tính Thị Phần Tương Đối

Công thức tính thị phần tương đối dựa trên Doanh thu:

Thị phần tương đối của doanh nghiệp = Tổng doanh thu của doanh nghiệp / Tổng doanh thu của đối thủ cạnh tranh chính

Công thức tính thị phần tương đối dựa trên Sản phẩm (Khối lượng):

Thị phần tương đối của doanh nghiệp = Tổng số lượng sản phẩm bán ra của doanh nghiệp / Tổng số lượng sản phẩm bán ra của đối thủ cạnh tranh chính

So Sánh Lợi Thế Cạnh Tranh Dựa Trên Thị Phần Tương Đối

Từ chỉ số thị phần tương đối, bạn có thể đánh giá trực tiếp lợi thế cạnh tranh của mình:

• Nếu thị phần tương đối của doanh nghiệp bạn > 1: Doanh nghiệp đang có lợi thế cạnh tranh mạnh hơn đối thủ.
• Nếu thị phần tương đối của doanh nghiệp bạn < 1: Doanh nghiệp đang ở thế bất lợi hơn so với đối thủ.
• Nếu thị phần tương đối của doanh nghiệp bạn = 1: Doanh nghiệp đang có lợi thế cạnh tranh ngang bằng với đối thủ.

Ví Dụ Thực Tế Về Tính Thị Phần

Ví Dụ 1: Thị Phần Của Google (Công cụ Tìm kiếm)

Hãy xem xét thị phần của các công cụ tìm kiếm phổ biến trên thế giới.

Nguồn: Stat Counter

Theo dữ liệu trong hình, Google chiếm lĩnh áp đảo với 92,18% thị phần công cụ tìm kiếm vào tháng 5/2021. Điều này cho thấy Google là công cụ tìm kiếm phổ biến nhất toàn cầu. Đối thủ xếp thứ hai là Bing chỉ chiếm 2,27% thị phần. Nếu sử dụng công thức thị phần tương đối (doanh thu hoặc lượng truy cập) giữa Google và Bing, chúng ta sẽ thấy sự chênh lệch lên đến hơn 40 lần, minh chứng cho sự thống trị tuyệt đối của Google.

Ví Dụ 2: Thị Phần Trong Ngành Thiết Bị Di Động (Samsung và Apple)

Biểu đồ dưới đây cho thấy sự cạnh tranh khốc liệt giữa các hãng sản xuất thiết bị di động.

Trong biểu đồ này, chúng ta thấy Samsung và Apple luôn nằm trong nhóm dẫn đầu. Tuy nhiên, nếu chúng ta tập trung vào các hãng như Xiaomi, Huawei, Oppo, và Vivo, ta thấy Vivo chỉ chiếm 4,11% thị phần. Thoạt nhìn, con số này có vẻ nhỏ bé so với các “ông lớn”. Tuy nhiên, điều quan trọng không chỉ là so sánh với toàn bộ thị trường, mà còn là so sánh với các đối thủ cạnh tranh trực tiếp. Trong trường hợp này, Oppo (với thị phần có thể gần với Vivo) có thể là đối thủ chính của Vivo. Do đó, việc phân tích đối thủ trực tiếp và chiến lược cạnh tranh trong phân khúc đó quan trọng hơn là chỉ nhìn vào thị phần tổng thể.

Áp Dụng Mô Hình BCG Để Xác Định Thị Phần Tăng Trưởng

Để có cái nhìn chiến lược hơn về các hoạt động kinh doanh dựa trên thị phần và tiềm năng tăng trưởng, các nhà quản lý thường sử dụng Ma trận Boston Consulting Group (BCG). Ma trận này chia danh mục sản phẩm của doanh nghiệp thành 4 nhóm, dựa trên hai trục:

• Trục tung: Tốc độ tăng trưởng của thị trường (Market Growth Rate).
• Trục hoành: Thị phần tương đối (Relative Market Share).

Chỉ số Thị phần là gì? Cách xác định thị phần của doanh nghiệp là gì – Ứng dụng ma trận BCG để tìm thị phần tăng trưởng. Nguồn: Internet

Cụ thể các nhóm:

• Dấu hỏi (Question Marks): Sản phẩm có tiềm năng tăng trưởng cao nhưng thị phần thấp. Cần nghiên cứu kỹ lưỡng, đầu tư marketing thử nghiệm để xem có khả năng phát triển thành “Ngôi sao” hay không.
• Ngôi sao (Stars): Sản phẩm có tăng trưởng thị trường cao và thị phần cao. Đây là những sản phẩm chủ lực, cần tập trung tối đa nguồn lực marketing để duy trì và gia tăng tốc độ tăng trưởng, chiếm lĩnh thị phần nhanh nhất có thể.
• Bò sữa (Cash Cows): Sản phẩm có tăng trưởng thị trường thấp nhưng thị phần cao. Dù không còn tiềm năng tăng trưởng đột phá, các sản phẩm này vẫn mang lại dòng tiền ổn định và đáng kể. Doanh nghiệp chỉ cần duy trì nguồn lực vừa phải để giữ vững thị phần và khai thác lợi nhuận.
• Chó mực (Dogs): Sản phẩm có tăng trưởng thị trường thấp và thị phần thấp. Những sản phẩm này thường không mang lại lợi ích kinh tế, nên cần xem xét cắt giảm hoặc loại bỏ để tránh lãng phí nguồn lực vào việc tồn kho, quản lý và marketing không hiệu quả.

Những Câu Hỏi Thường Gặp Về Thị Phần

Làm Sao Để Gia Tăng Thị Phần Hiệu Quả?

Để gia tăng thị phần, doanh nghiệp cần xác định rõ mục tiêu thị phần mong muốn và xây dựng một chiến lược kinh doanh, marketing chi tiết và phù hợp để đạt được mục tiêu đó. Các chiến lược có thể bao gồm cải tiến sản phẩm, mở rộng kênh phân phối, tối ưu hóa chiến dịch quảng cáo hoặc chiến lược giá cạnh tranh.

ROI Có Liên Kết Thế Nào Đối Với Thị Phần?

Thị phần có mối liên hệ chặt chẽ với khả năng sinh lời (ROI – Return on Investment). Các doanh nghiệp có thị phần lớn thường có lợi thế về quy mô, giúp giảm chi phí sản xuất và hoạt động, từ đó nâng cao lợi nhuận. Do đó, các nhà quản trị cần thiết lập mục tiêu ngắn hạn và dài hạn cho cả thị phần và tỷ suất lợi nhuận, sao cho chúng hỗ trợ lẫn nhau.

Nên Tập Trung Vào Thị Phần Của Sản Phẩm Nào?

Việc lựa chọn sản phẩm để tập trung chiếm thị phần phụ thuộc vào chiến lược tổng thể của doanh nghiệp. Tuy nhiên, các ngành hàng có giá trị cao như xe hơi, đồ điện tử đắt tiền, hoặc bất động sản thường thu hút sự chú ý của người tiêu dùng vào các thương hiệu uy tín và chất lượng. Do đó, tập trung vào các sản phẩm mà người tiêu dùng coi trọng giá trị và thương hiệu có thể mang lại hiệu quả cao.

Cách Đánh Giá Đúng Sự Tăng Trưởng Thị Phần Của Doanh Nghiệp?

Để đánh giá đúng sự tăng trưởng thị phần, việc sử dụng Ma trận BCG là một phương pháp hiệu quả. Nó không chỉ cho thấy sự thay đổi về thị phần mà còn xem xét nó trong mối tương quan với tốc độ tăng trưởng của thị trường, giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định chiến lược về việc phân bổ nguồn lực cho từng danh mục sản phẩm.